Gemoedsbezwaarden en de vrijstelling van de WA-verzekeringsplicht

Als je vanwege je overtuiging niet verzekerd wilt worden dan kan je jezelf in Nederland laten registreren als gemoedsbezwaarde. Je valt dan niet meer onder de verzekeringsplicht, maar je bent zeker wel aansprakelijk voor als je schade veroorzaakt.

De achtergrond van de vrijstelling

In de jaren zestig introduceerde de overheid de Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM) om ervoor te zorgen dat slachtoffers van verkeersongevallen schadeloos gesteld werden. Echter, een klein deel van de bevolking, om religieuze of overtuigingsredenen, verzette zich tegen deze verplichting. Als reactie hierop werd een wettelijke vrijstelling in het leven geroepen. Tegenwoordig zijn er ongeveer 5.000 mensen met deze vrijstelling, bekend als “gemoedsbezwaarden”. Voor hen is de verzekering niet simpelweg een onwelkome last; het is een kwestie van diepgaande overtuiging.

Gemoedsbezwaarden willen niet verzekerd zijn

Gemoedsbezwaarden weigeren om elke vorm van verzekering dan ook af te sluiten vanwege hun (religieuze) overtuiging.

Het proces van vrijstelling

Gemoedsbezwaarden die zich willen laten registreren, moeten een verzoek indienen bij het Waarborgfonds. Dit verzoek vereist een ontheffing van de Sociale Verzekeringsbank. De sociale verzekeringsbank geeft niet zomaar deze ontheffing. Een vereiste is dat je elke vorm van verzekering weigert. Het verkrijgen van zo’n vrijstelling is geen eenvoudige manier om onder de WA-verzekering uit te komen. Gemoedsbezwaarden mogen geen verzekering afsluiten voor henzelf of anderen.

Vrijstelling van Verzekeringsplicht

Nederland is het enige Europese land dat de mogelijkheid biedt om op basis van religieuze overtuiging vrijgesteld te worden van de wettelijke verzekeringsplicht voor WA-verzekering. De uitvoering van deze regeling valt onder de verantwoordelijkheid van het Waarborgfonds Motorverkeer. Artikel 18 van de Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen (WAM) regelt dit.

Erkenning als gemoedsbezwaarde

Het is van groot belang dat gemoedsbezwaarden officieel worden erkend als zodanig. Dit kan worden aangetoond door een vrijstellingsbewijs dat wordt afgegeven door het Waarborgfonds. Een dergelijk bewijs kan alleen worden verkregen als er wordt aangetoond dat er geen andere verzekeringen zijn afgesloten. Dit controleert de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Deze verklaring wordt jaarlijks vernieuwd tegen de kosten die nodig zijn om het systeem van vrijstellingen te financieren. Bovendien worden deze vrijstellingen geregistreerd in het centrale WA-verzekeringsregister voor voertuigen (CRWAM), beheerd door de RDW, om boetes voor onverzekerd rijden te voorkomen.

Niet zomaar een vrijstelling

Er bestaat een misvatting dat gemoedsbezwaarden gewoon geen zin hebben om zich te verzekeren, maar dit is niet het geval. Het is eerder een gevolg van diepgaande religieuze of levensovertuigingen. Ondanks hun vrijstelling van het strafrecht voor onverzekerd rijden, zijn gemoedsbezwaarden nog steeds wettelijk verplicht om schade te vergoeden als ze aansprakelijk zijn. In de praktijk zijn ze meestal bereid en in staat om deze schadevergoeding te betalen.

Schade door een Gemoedsbezwaarde

Wanneer een gemoedsbezwaarde schade veroorzaakt, dient hij of zij in eerste instantie de schade met de benadeelde partij af te wikkelen. Het Waarborgfonds fungeert als een vangnet indien de gemoedsbezwaarde niet in staat is, of weigert, de schade aan een derde partij te vergoeden. Dit kan voorkomen bij bijvoorbeeld ernstige letselschade waarbij het schadebedrag aanzienlijk hoog is. In dergelijke gevallen handelt het Waarborgfonds de schade eerst af met het slachtoffer en vordert vervolgens de uitkering terug bij de veroorzaker.

Gemoedsbezwaarde draagt zelf financiële verantwoordelijkheid

Gemoedsbezwaarden betalen jaarlijks een bijdrage voor de registratie van hun vrijstelling. Dit is te zien als administratieve kosten. Deze kosten worden beheerd door het Fonds Middelen Gemoedsbezwaarden (FMG) en de bijdragen dekken zowel de administratieve kosten als uitkeringen die niet kunnen worden verhaald. De vrijstelling kost de samenleving uiteindelijk niets.

Waarborgfonds Motorverkeer Garandeert

Op dit moment zijn er bijna 5000 actieve vrijstellingen geregistreerd bij de Vereende. Jaarlijks worden er bijna 100 schades geregistreerd, waarbij in de meeste gevallen directe schikkingen worden getroffen tussen de veroorzaker (gemoedsbezwaarde) en de benadeelde partij. Hoewel deze aantallen beperkt zijn, kan iedereen in Nederland te maken krijgen met schade veroorzaakt door een gemoedsbezwaarde. Het is geruststellend om te weten dat het Waarborgfonds Motorverkeer garant staat als een gemoedsbezwaarde zijn schade niet betaald. Het waarborgfonds schiet in zo’n geval de uitkering voor aan het slachtoffer en verhaalt de schade op de gemoedsbezwaarde.